Педагогтарға

Кураторға арналған жадынама

СУИЦИДТІК МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІ

1. «Өз әлемінде болуы». Адамның өзі жалғыз қалуға деген ұмтылысы - әр адам үшін табиғи және қалыпты жағдай. Бірақ, оқшаулану тереңдеп, ұзаққа созылғанда, адам тек өз ішкі әлеміне шегініп, кешегі достары мен жолдастарымен алшақтай бастауына аса назар аудару қажет.

2. Қытымырлық, тым сыншылдық. Әрқайсымыз кейде қытымырланатындығымыз рас. Бұл жағдайға ауа-райы, денсаулық, шаршау, жұмыс немесе отбасылық жағдаяттар әсер етуі мүмкін. Бірақ, егер де, білім алушының көңіл-күйі күн сайын дерлік қозу мен құлдырау арасында ауытқып тұрса, онда алаңдауға негіз бар. Мұндай эмоционалдық ауытқулар - суицидтің хабаршысы.

3. Депрессия. Бұл терең эмоционалдық құлдырау, ол әр адамда әр қилы көрінеді. Кейбір адамдар тұйықталып, өз сезімдерін жақсы бүркегені соншалықты, тіпті басқа адамдар ұзақ уақыт бойы оның мінез-құлқындағы өзгерістерді байқамайды. Мұндай жағдайларда жалғыз жол – білім алушымен тікелей және ашық сөйлесу.

4. Агрессивтілік. Көптеген өз-өзіне қол жұмсау әрекеттерінің алдында тітіркену, ашулану, басқаларға деген қатыгездік пайда болады. Көбінесе мұндай құбылыстар - оған назар аудартып, көмек сұрауының белгісі.

5.Тәбеттің бұзылуы. Тәбеттің қалыптан тыс жоғарылауы немесе төмендеуі деструктивті ойлармен тығыз байланысты және әрқашан ықтимал қауіптілік критерийі ретінде қарастырылуы керек.

6.Сыйлықтарды басқаларға тарату. Өз-өзіне қол жұмсауды жоспарлаған кейбір адамдар заттарын туыстары мен достарына алдын ала тарата бастайды. Тәжірибе көрсеткендей, бұл зұлым әрекет алдағы бақытсыздықтың тікелей жаршысы болып табылады. Әрбір осындай жағдайда ықтимал суицидтің ниетін нақтылау үшін байсалды және ашық әңгімелесу ұсынылады.

7. Психологиялық зақым. Әр адамның өзіне тән эмоционалды тұрғыда ақпарат қабылдау шегі болады, оның құлдырауы ірі эмоционалды зардап шегу немесе көптеген ұсақ теріс әсерін тигізетін жағдаяттардың жинақталуынан туындауы мүмкін. Үйреншікті өмір дағдыларынан, жақындарынан және үйінен алшақтауы, физикалық және моральдық тұрғыдан келетін салмақтың, таныс емес ортаның өзі білім алушы үшін өміріндегі ауыр жағдай болуы мүмкін, бұған ата-ананың ажырасуы, жақындарының өмірінде болған қайғылы жағдайлар, жеке өміріндегі ауыр келеңсіз жағдаяттар әсерінен суицид жайлы ойлары туындауы мүмкін, сондықтан, білім алушылардың өмірлік жағдайларына да, мүмкіндігінше, назар аударуларыңыз сұралады.

8. Мінез-құлықтың өзгеруі. Адамның кенеттен мінез-құлқындағы өзгерістерді мұқият қадағалау керек. Ұстамды, көп сөйлемейтін білім алушы айналасындағылар үшін күтпеген жерден, аяқ-астынан көп әзілдесе бастаса, күліп, сөйлесе бастаса, оған аса назар аудару қажет. Мұндай өзгеріс кейде адам көңілді және абайсыздықтың астында жасыруға тырысатын тереңделген жалғыздықты көрсетеді. Тағы бір алаңдатарлық белгі - энергия деңгейінің төмендеуі, пассивтіліктің жоғарылауы, қарым-қатынасқа және өмірге деген немқұрайлылық.

9. Қауіп. Кез-келген «өмірден кету» талпынысы, айтылған сөздерге аса назар аудару қажет. Бұл мәлімдемелерді алдағы суицид туралы тікелей ескерту ретінде түсіндіруге болады. Мұндай жағдайларда өз-өзіне қол жұмсауға ниетті адамға қатысты қатыгездікке, агрессивтілікке жол бермеу керек, бұл оны тек қауіп-қатерді орындауға итермелейді. Керісінше, ұстамдылық, байсалдылық танытып, оған көмек көрсету қажет.

10. Белсенді алдын ала дайындық: улы заттар мен дәрі-дәрмектерді жинау, тірі оқтарды қалдыру, табыттар, зираттар мен «кресттердің» суреттері, өзін-өзі өлтіруді оңай өлім ретінде айту, зираттарға бару және олар туралы түрлі-түсті әңгімелер, ақырет туралы жиі айту. Осындай белгілерге аса назар аударуларыңызды сұраймыз.

Абай атындағы ШҚГК психологиялық қызметі

«ЖҰМЫСТАҒЫ СТРЕССКЕ ТӨЗІМДІ БОЛУ ЖАЙЛЫ»

Қазіргі адамдардың стресс туралы көп айтатыны сонша,тіпті мұның өзі стрессті тудыруы мүмкін. Бізді ол барлық жерде көшеде, көлікте және әрине, жұмыстада күтеді. Өздеріңіз білетіндей, стресстік элементтер кез келген әрекетте болады.

Сіз үшін жұмыс орнында стресске төзімділікті дамытуға арналған бірнеше ұсынымдар ұсынамыз.

Ең алдымен, тітіркендіргіш факторларды анықтаңыз. Белгілі бір уақыт ішінде (4-7 күн) дәптерге психикалық күйзелісті тудырған барлық жағдайларды жазуды ережеге айналдырыңыз: ашулану, қаймығу және т.б. Жағдайдың өзіне, эмоцияларыңызға, қатысушы адамдарға сипаттама беріңіз.

Бүкіл жұмысты тура және астарлы мағынада да үйге апармаңыз. Сағат 19:00-ден кейін қызметтік рөліңізді жеке армандары бар қарапайым адамға алмастырыңыз, мысалы, үйде немерелері күтіп тұрған мейірімді атаға немесе жай ғана бақытты болуы лайықты аруға айналдырыңыз. Бос уақытыңызды толығымен жұмыс сәттерін еске түсіруге жұмсамай, жағымды немесе қажетті үй шаруасымен айналысу үшін қолданыңыз. Тіпті компьютер тиімді жұмыс істеуі үшін оны өшіріп, қайта қосу керек, сол сияқты адам ағзасына демалыс қажет. Адамның миды босатуы, оны «қайта зарядтауы» физикалық тұрғыдан қажет. Кешке немесе ұйықтар алдында жұмыс туралы ойлауға тыйым салыңыз. Бөлінген энергияны отбасыңыз бен достарыңызға бөліңіз.

Кәсіби маман болыңыз, үнемі біліктілігіңізді арттырыңыз, жетілдіріңіз. Жоғары кәсіби деңгей сізге үлкен көлемдегі тапсырмаларды уақытында тыныштықпен шешуге, басшылықтың сынынан арылуға және көбірек табыс табуға мүмкіндік береді.

СТРЕССКЕ ТҰРАҚТЫЛЫҚТЫ ДАМЫТУ ЖӘНЕ ЖЕТІЛДІРУ

Стресске төтеп беру қабілетін ең жоғары деңгейге дейін арттыру керек. Тұрақты алаңдаушылық, өзгерістерден қорқу әл-ауқатқа, сыртқы келбетке және өнімділікке теріс әсер етеді. Біз сізге стресске төзімділікті дамытудың қолайлы әдістерін таңдауды ұсынамыз.

Стресске төзімділікті арттыру жаттығулары:

Күлімдеп жүріңіз!

Сіз оң көзқарас әдістерін меңгеруіңіз керек, қиындықты күту, оларды өміріңізге тартады. Әрбір адам күнде қиындықтарға тап болады, бірақ олар өмірдің толықтығы мен қуанышын сезінуге кедергі болмауы керек. Мазасыздандыратын, әсіресе негізсіз ойлаудың барлық формаларын ойдан тазарту керек.

Өзгеріс сипатының табиғатын қалып ретінде қабылдауға тырысыңыз. Даналар: «Жасалған істің барлығы жақсылық үшін», - дейді. Өміргежеңілірек қараңыз!

Психологиялық жағдайды нығайту үшін эмоцияларды босатып, олардан кейін туындайтын әрекеттеріңізді басқаруды үйреніңіз. Қорқыныш, ашу, қобалжу пайда болған кезде олардан құтылудың жолын табыңыз. Ойлана келе, алаңдауға негіз жоқ екендігін де аңғаруға болады.

Медитация және дұрыс тыныс алу әдістерін қолданыңыз. 10 терең тыныс алу және дем шығару арқылы стресске бірінші (болжауға болмайтын) реакциядан құтылуға болады.

Физиологияңызды сақтаңыз. Тұрақты ұйқы, физикалық жаттығулар, витаминдер қабылдау (D және B, магний және калий т.б.) және пайдалы тағам жүйке жүйесін нығайтады және стрессті жеңу әлдеқайда оңай болады.

Шығармашылықпен айналысқан абзал, оның кез келген түрі көңіл-күй мен релаксацияны жақсартуға көмектеседі.

Әрбір білім алушыға құрметпен қарауға тырысыңыз.

Сенімділікке ие болу үшін сіз өзін-өзі бағалауды арттырып, басқалардың пікіріне азырақ назар аударуыңыз керек. Басқа адамдардың бағалары туралы жиі ойлану да стрессті тудырады, күш пен қуатыңызды азайтады. Өзіңізді құрметтеңіз.

Құрметпен, Абай атындағы ШҚГК психологиялық қызметі